„Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris” (z łac. „Pamiętaj człowiecze, że prochem jesteś i w proch się obrócisz”), to słowa wypowiadane przez kapłana, które towarzyszą obrzędowi posypywania głów popiołem. Popiół uświadamia nam, że wszystko, co materialne i doczesne przemija. Przemija czas, przemija nasze życie. Przemijają rzeczy doczesne, ziemskie, materialne. Przemijanie to nieodłączna cecha naszego bytu. Kończy się dzieciństwo, do którego nie ma powrotu, przemijają lata życia, czyniąc człowieka bardziej doświadczonym, ale i bardziej zgorzkniałym, kończy się ostatecznie życie, a z nim odchodzi cały świat. Jedne rzeczy się kończą, inne zaczynają. Na świecie jest jedyna stała rzecz – zmiana. Znak ten odpowiada powszechnemu, acz zwykle skrywanemu przeświadczeniu, że „… wszystko jest marnością. Wszystko idzie na jedno miejsce: powstało wszystko z prochu i wszystko do prochu znów wraca.” (Kazn 3,19-20). Popiół środy popielcowej rozpoczynający czas Wielkiego Postu zaprasza do popatrzenia na siebie i na świat z perspektywy przemijania, wartości ostatecznych i nieuniknionej śmierci: „… bo zdążać będzie człowiek do swego wiecznego domu i kręcić się już będą po ulicach płaczki; zanim się przerwie srebrny sznur i stłucze się czara złota i dzban się rozbije u źródła, i w studnię kołowrót złamany wpadnie; i wróci się proch do ziemi, tak jak nią był, a duch powróci do Boga, który go dał. Marność nad marnościami - powiada Kohelet - wszystko marność.” (Kazn 12,5-8).
Zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty, celebrowany w Środę Popielcową, znany jest w wielu kulturach i tradycjach, m.in. w starożytnym Egipcie, u Arabów i w Grecji. W okresie od IV wieku aż do X wieku przeznaczony był dla osób publicznie odprawiających pokutę. Ten prosty obrzęd stanowił pozostałość po starożytnej liturgii nakładania pokuty na publicznych grzeszników. Pokutnicy gromadzili się w świątyni, wyznawali grzechy, kapłan zaś posypywał ich głowy popiołem, nakazując opuszczenie wspólnoty na czas pokuty. Progi świątyń wolno im było znowu przestąpić dopiero po spowiedzi w Wielki Czwartek. Z czasem, dla podkreślenia solidarności Kościoła z grzesznikami, rozciągnięto wspomniany zwyczaj na wszystkich uczestników. W liturgii zwyczaj ten pojawił się w VIII w. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W 1091 r. papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. W tym też czasie ustalono, że popiół do posypywania głów wiernych ma pochodzić z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku.
 |
„Czym jest popielec, gestem, przypomnieniem Że nic trwałego nie ma na tej ziemi Że każde życie zbliża się do kresu I żadną siłą nikt tego nie zmieni Czym jest popielec, tradycją prastarą? Znaną już niemal od ósmego wieku Znakiem pokuty za niegodne czyny Za złe skłonności co drzemią w człowieku A może tylko teatralnym gestem Który niewiele w nasze życie wnosi Nadal idziemy krętymi ścieżkami I na poprawę znów się nie zanosi Czym jest popielec, czy refleksji chwilą Zrobionym w biegu rachunkiem sumienia? Czy też refleksją do poprawy życia W składanych Bogu ciągle przyrzeczeniach? Jakie przesłanie ma w sobie ukryte Gest posypania swej głowy popiołem Kiedy klękamy u stopni ołtarzy Z bagażem przeżyć, z pochylonym czołem Odwieczna prawda znana od pradziada Z prochu jesteśmy, w proch się obracamy Tę starą prawdę popiół przypomina Gdy przed kapłanem głowy pochylamy Popiół to nicość, zaprzeczenie życia Które już zgasło w wydarzeń powodzi To życie kiedyś, jak nauczał Jezus W innej postaci znowu się odrodzi” [J. Józef – „Popielec”, 2012 r.] |
W Środą Popielcową – zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego – obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden – do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14 roku życia, zaś prawem o poście – osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60 roku życia. Prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych natomiast obowiązku uczestniczenia w tym dniu w Eucharystii (chociaż jest to powszechną praktyką, z której nie powinno się rezygnować bez ważnej przyczyny).
Przygotowując się do do owocnego przeżycia Świąt Zmartwychwstania Pańskiego postarajmy się wygospodarować trochę czasu na udział w Rekolekcjach Wielkopostnych, na udział w tradycyjnych nabożeństwach wielkopostnych – Drodze Krzyżowej i Gorzkich Żalach, czy też na systematyczną lekturę Pisma Świętego. Spróbujmy się schronić przed gwarem i hałasem codziennego życia, zostać sam na sam z Bogiem i z samym sobą. W tym klimacie bliskości i ciszy wsłuchajmy się w Jego głos – głos, który będzie przemawiał do naszego serca. Niech nasze uczestnictwo w nabożeństwach wielkopostnych będzie naszą modlitwą. Poprzez modlitwę idźmy z Nim, razem z Nim niesiemy krzyż! Niech nasze własne codzienne trudności zjednoczą nas z trudnościami Pana, by stąd czerpać rozeznanie i siłę, potrzebne nam nie tylko do tego, aby nieść własne cierpienie, ale i do tego, aby je pokonywać.
W Środę Popielcową Msze św. w naszej parafii o godz. 9:00 i 17:00 (kościół) oraz o 15:00 (Krzywopłoty). Natomiast tradycyjne nabożeństwa wielkopostne: Droga Krzyżowa w piątki o godz. 16:30 i w niedziele o godz. 15:00, zaś Gorzkie Żale w niedziele o godz. 15:30.